Health Data Agency

Goedemiddag allemaal,

Ik wil graag iedereen vooreerst te bedanken. Ja, bedanken voor jullie engagement op wat toch een bijzonder - en eigenlijk historisch - moment is voor onze gezondheidszorg, met dit allereerste beheerscomité van het Health Data Agency. Vandaag zit u op de eerste plaats om dit gloednieuwe agentschap vorm te geven en op die manier mee bij te dragen aan de best mogelijke gezondheidszorg in ons land.

Geachte leden van beheerscomité, 

Hoewel ons land een traditie heeft in het verzamelen van vele soorten gegevens over gezondheid op bevolkingsniveau, wat onontbeerlijk is voor onder meer het beheer en een goede werking van onze gezondheids- én sociale zekerheids-diensten - zijn we al langer tot de vaststelling gekomen dat deze gegevens té versnipperd zijn over verschillende organisaties en systemen. En ja, in de voorbije tien jaar is vooruitgang geboekt in het standaardiseren en vindbaar, toegankelijk, en herbruikbaar maken van gezondheidsgegevens, maar een geïntegreerd federaal initiatief was écht nodig. Nodig om (1) visie én een gezondheidszorgbeleid op lange termijn uit te tekenen, gericht op wetenschappelijke evidentie; (2) om een beleid te organiseren dat inzet op duurzame veranderingen in de manier waarop we onze zorg organiseren; en (3) om te komen tot een beleid dat inzet op zorginvesteringen die - en dat zowel op korte als lange termijn - het meest bijdragen aan gezondheidswinst, toegankelijkheid, kwaliteit, en efficiëntie. 

Enter jullie dus, enter het Health Data Agency.

Niet alleen als uniek aanspreekpunt voor het delen en toegankelijk maken van gezondheids(zorg)gegevens op een GDPR-conforme manier, maar op die basis ook mee te zorgen voor een kwaliteitsvolle en vooral doelmatige gezondheidszorg. En als we die ambitie willen waarmaken, dan kan dat alleen door gegevens over gezondheid en gebruik van gezondheidszorg te ontsluiten, te ontkoppelen, en ze met elkaar te verbinden - ook met demografische en socio-economische gegevens - en al die gegevens te (her)gebruiken, niet het minst voor onderzoek en innovatie in onze gezondheidszorg. Dit gloednieuwe Health Data Agency zal een sleutelrol vervullen in zo'n data-gedreven gezondheidszorgsysteem. Dankzij dit beheerscomité - en het gebruikerscomité - moet het dat bovendien doen op een uniforme, transparante en veilige manier, in nauwe samenwerking ook met de dataleveranciers en -gebruikers.

Concreet is jullie opdracht niet min, maar wel broodnodig: dit gaat over het opzetten van een datacatalogus, het FAIR (Findable, Accessible, Interoperable & Reusable) maken van de data, het gaat om harmoniseren en versnellen van procedures om toegang te krijgen tot deze gegevens, én het gaat om opbouwen van kennis en expertise onder andere door vormingen. 

Tot slot, zoals ik al zei, moeten we verzekeren dat dit alles op een veilige manier gebeurt en in volle respect voor de privacy van burgers en patiënten. Maar daar stopt het niet: alleen door transparant te communiceren, informatie te verschaffen en burgers en patiënten uit te leggen waarom dit zo belangrijk is - bijvoorbeeld voor de ontwikkeling van nieuwe therapieën -  kan een vertrouwensrelatie opgebouwd worden. 

Het spreekt voor zich dat het Health Data Agency daarbij ook academisch onderzoek ondersteunt, net als onderzoek van de de farmaceutische industrie.  Zoals jullie weten, staan we voor de organisatie van Clinical Trials voor nieuwe uitdagingen. We moeten onze voortrekkersrol opnieuw versterken, en dat kunnen we alleen doen door een vlotte en correcte beschikbaarheid van gegevens voor productontwikkeling. Zeker in deze tijden van steeds verdergaand genetisch onderzoek, en artificial intelligence is dat bijzonder belangrijk.  

Om een voorbeeld te geven. Al tijdens klinische tests tonen innovatieve geneesmiddelen aan dat ze ziekten kunnen genezen die voorheen onbehandelbaar waren, hoewel er onzekerheid blijft bestaan over de langetermijneffecten. Daarom moeten we die gegevens bundelen, expertise verzamelen om kwalitatieve en kwantitatieve bewijzen in de loop van de tijd te monitoren. Maar ook om de doeltreffendheid en de economische impact van innovatieve therapieën en systemen te meten, moeten we dat doen. Daarom ook dat ik een hervorming wil doorvoeren in het terugbetalingssysteem voor farmaceutische producten in België, waarbij we zorgen voor een vroege en snelle toegang tot innovatieve therapieën, én waarom ik via een 'real world evidence platform' wetenschappelijk bewijs wil laten verzamelen en analyseren.

Tot slot is er een héél belangrijke periode die er voor ons aankomt, een periode waarin ook voor het Health Data Agency een belangrijke taak is weggelegd. En dat is het Europese voorzitterschap van België dat op 1 januari start. Tijdens die 6 maanden wil ik inzetten op een Europa dat “cares, prepares and protects”. En om die drie ambities te verwezenlijken, zijn data essentieel. 

Onder de noemer CARE

Om die gepaste multidisciplinaire zorg te kunnen bieden die we voor ogen hebben, moeten we er uiteraard voor zorgen dat onze zorgverleners goed opgeleid zijn en de nodige vaardigheden ontwikkelen. Of blijven ontwikkelen, en nieuwe inzichten vergaren. Daar heb je gegevens voor nodig. Om te kunnen overschakelen naar een behoeftegedreven systeem, en dus doelmatig te hervormen, is het belangrijk onvervulde noden in onze gezondheidszorg te identificeren en prioriteiten vast te leggen op een empirisch onderbouwde manier.  Daar heb je gegevens voor nodig. Om aan populatiemanagement te kunnen doen, en preventieve maatregelen te nemen die écht helpen om maximale gezondheid te creëren, of ervoor te zorgen dat iedereen ook voor gezondheid kan kiezen... ook daar heb je gegevens voor nodig. 

Onder de noemer PREPARES

COVID-19 heeft duidelijk aangetoond dat data essentieel zijn voor het goed beheer van een pandemie. Hiervoor is proactieve kennis en snelle beschikbaarheid en exploitatie van de data belangrijk.  Groepen zoals de Risk Assessment Group en de Risk Management Group en het operationeel en politiek beleid kunnen maar functioneren als we ons kunnen baseren op real-time informatie die ons dagelijks of sneller tonen hoe de pandemie evolueert en waar prioriteiten dienen gelegd te worden. Ook in de studie van AMR, onderzoek naar een beter of de ontwikkeling van nieuwe antibiotica zijn gegevens nodig.

Onder de noemer PROTECTS

Tot slot - en misschien hebben jullie dat gelezen - nam ik in Europa het initiatief om de beschikbaarheid van medicatie in de toekomst te verzekeren, door een solidariteitsmechanisme op te zetten tussen landen. Waarbij als een tekort in 1 land dreigt, een ander land kan helpen. Maar daarvoor moet je natuurlijk wel weten waar er tekorten dreigen en in welke mate. Hetzelfde geldt voor de Critical Medicines Act die we op tafel hebben gelegd. De Critical Medicines Act moet de productiecapaciteit ook in Europa verzekeren. En ik val in herhaling: zowel voor dat solidariteitsmechanisme als de Act, zijn gegevens onontbeerlijk.

Nu, gelukkig hebben ook onze Europese partners ingezien dat de hoeveelheid gegevens in één EU-lidstaat vaak onvoldoende is. De oprichting van het EHDS (European Health Data Space) is daarin een belangrijke stap vooruit. België heeft daar meteen zijn schouders onder gezet, maar we waren ook streng met betrekking tot de GDPR-verordening. En terecht. Want als we gezondheidsgegevens verwachten van onze burgers en die gebruiken, moeten we ons verantwoordelijk tonen, en dat vertrouwen ook van meet af aan verdienen. Tot slot is de beschikbaarheid van gegevens van goede kwaliteit ook het belangrijkste ingrediënt om AI-systemen te ontwikkelen. Deze AI-systemen bieden mogelijkheden om kennis te delen en ondersteuning te bieden aan beleidsmakers, zorgverleners en zelfs individuen.  Maar dan moeten de nodige gegevens beschikbaar zijn om de AI-modellen te controleren en in context te plaatsen.

Om dit Europese luik af te sluiten nog dit: qua bevoegdheden zijn we niet het eenvoudigste land in Europa. Ook de deelstaten moeten we betrekken. Daarom onderzoeken we nu samen hoe we het Health Data Agency ook een interfederale rol kunnen geven, waarbij de deelstaten in het beheerscomité bijvoorbeeld ook stemrecht hebben.

Ik ga hier eindigen, maar het is overduidelijk: het Health Data Agency zal en moet een cruciale rol spelen in het toekomstig gezondheids(zorg)beleid. In ons land én ook door in Europa nauw samen te werken. Ik ben Sofie De Broe dan ook dankbaar dat ze bereid is om ad interim de dagdagelijkse leiding van de HDA op te nemen.  Het komt me - als minister van Volksgezondheid, blijkbaar ook toe om een voorzitter te mogen voordragen, te kiezen uit de effectieve leden van de 5 federale instellingen. Met plezier kan ik dan ook aankondigen dat Marijke Eyssen van het KCE (Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg) deze taak op zich wil nemen. Zij kan buigen op jaren ervaring op het vlak van data en analyses in onze gezondheidszorg, en ik geef haar dan ook graag het woord. Ik dank jullie voor het luisteren en ik wens jullie allen heel veel succes!