Critical Medicines Alliance moet geneesmiddelentekort aanpakken

Afgelopen winter probeerden ouders steeds wanhopiger geneesmiddelen te bemachtigen voor hun kinderen. In sommige gevallen legden zij zelfs honderden kilometers daarvoor af. Mensen gingen in apotheken op zoek naar antibiotica die amper nog beschikbaar zijn. Het probleem wordt elk jaar erger en echt structureel. Het gaat om problemen met de beschikbaarheid van basismedicatie afkomstig van 1 of 2 producenten. Vaak dan nog eens gevestigd in China of India. Als er dan een productieprobleem of handelsverstoring optreedt kan dat ernstige gevolgen hebben. ​ 

Minister Vandenbroucke: “De pandemie, de oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten hebben ons pijnlijk duidelijk gemaakt hoe kwetsbaar onze farmaceutische toeleveringsketens kunnen zijn. Om de gezondheid en veiligheid van onze burgers te waarborgen, wil de Europese Unie de autonomie van Europa inzake de productie en levering van kritieke geneesmiddelen vergroten.” 

Minister Vandenbroucke heeft daarom vandaag, samen met Europees Commissaris voor gezondheid Stella Kyriakides, de Critical Medicines Alliance gelanceerd. Deze Alliantie moet de productie van kritieke geneesmiddelen in Europa versterken en de internationale toeleveringsketens optimaliseren. Elke lidstaat beseft dat enkel samenwerking een uitweg biedt. Meer samenwerking zorgt ervoor dat we die tekorten kunnen aanpakken. ​ 

 Samenwerking als uitgangspunt om Europese burgers vooruit te helpen

 Overheden, het bedrijfsleven, gezondheidswerkers en het maatschappelijk middenveld zullen vanaf nu via de Alliantie samenwerken om oplossingen voor tekorten te vinden. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat de Europese productiecapaciteit van kritieke geneesmiddelen en componenten wordt vergroot door nieuwe productielijnen op te zetten. De Alliantie kan ook op zoek naar nieuwe partners in het buitenland om onze aanvoer van essentiële ingrediënten te diversifiëren. Als onderdeel van de groene en digitale transitie van Europa moet de alliantie innovatie bevorderen en de productiecapaciteit van de EU verder moderniseert. 

Minister Vandenbroucke: “De Alliantie is het startpunt voor een nieuwe samenwerking tussen de Europese Commissie, de nationale regeringen, de industrie en het maatschappelijk middenveld. Het is een nieuwe industriële pijler voor de Europese gezondheidsunie om de toegang tot geneesmiddelen voor onze Europese patiënten te verzekeren. En een cruciale stap in onze strijd om niet alleen tekorten aan te pakken maar ook onze afhankelijkheid van landen als China en India te verminderen.” 

De selectieprocedure om in te stappen in de Alliantie liep van 16 januari 2024 tot 16 februari. Zowel deskundigen, als het bedrijfsleven, gezondheidswerkers en het maatschappelijk middenveld werden aangeschreven en kregen de mogelijkheid om mee te werken. Maar liefst 250 stakeholders uit diverse hoeken zullen de Alliantie nu versterken. 

Concreet aan de slag

Om de bevoorradingszekerheid te versterken, zal de Alliantie strategische aanbevelingen ontwikkelen om tekorten aan te pakken en te vermijden. De belangrijkste oorzaken van bepaalde tekorten worden diepgaand geanalyseerd. Dat kan gaan over een te grote afhankelijkheid van een beperkt aantal externe leveranciers, verouderde productiefaciliteiten, en beperkte productiecapaciteiten. Knelpunten in de toeleveringsketen van bepaalde kritieke geneesmiddelen op de EU-lijst van kritieke geneesmiddelen worden in kaart gebracht. Daarbij wordt voortgebouwd op de kwetsbaarheidsanalyse die de Europese Commissie per kritiek geneesmiddel reeds uitvoerde. ​ De aanbevelingen zullen deel uitmaken van een meerjarig "strategisch plan", met mijlpalen en bijbehorende deadlines voor de uitvoering ervan. 

De Alliantie zal zich ook buigen over mogelijke investeringen die in aanmerking zouden kunnen komen voor financiering door de EU en de lidstaten om de productie in de EU te versterken. De Alliantie zal ook bekijken hoe marktstimulansen, zoals de mogelijkheid om het gebruik van contracten voor capaciteitsreservering en gezamenlijke aanbestedingen uit te breiden, kunnen worden gebruikt om de leveringszekerheid van kritieke geneesmiddelen te verbeteren. 

De Alliantie wil nieuwe partnerschappen ontwikkelen. Door het mondiale karakter van de toeleveringsketen en de grote belangstelling van derde landen in dit project, zouden deze nieuwe partnerschappen kunnen leiden tot diversificatie van de toeleveringsketen van kritieke geneesmiddelen. 

Volgende stappen ​ 

De Alliantie is opgericht voor 5 jaar. Vanaf vandaag beginnen de werkzaamheden en de publicatie van de eerste aanbevelingen voor maatregelen om de levering van kritieke geneesmiddelen te verbeteren, is gepland voor het einde van het jaar. De Alliantie blijft openstaan voor nieuwe leden in alle stadia van haar werking. 

Vanwaar komt de oprichting van de Alliantie

België legde vorig jaar (mei 2023) al een plan op de Europese tafel om het geneesmiddelentekort aan te pakken met een non-paper. Deze werd ondertekend door maar liefst 23 EU-lidstaten. Daarop besloot de Europese Commissie In oktober 2023 de strategische autonomie van de Europese Unie binnen voor kritische medicijnen te versterken. Er werd werk gemaakt van een EU-lijst met kritieke geneesmiddelen waarvoor kwetsbaarheden in kaart zullen gebracht worden. De EU-lidstaten zijn het er echter over eens dat ze ook op korte termijn actie moeten ondernemen om het geneesmiddelentekort aan te pakken. Daarom richtte EMA onder Belgische impuls eerder ook een solidariteitsmechanisme op.