Het interfederaal alcoholplan is goedgekeurd
“Alleen door samenwerking kunnen we het probleem van schadelijk alcoholgebruik ook écht aanpakken"
De Interministriële conferentie heeft deze ochtend het interfederaal alcoholplan goedgekeurd. Met dit plan lanceren de verschillende regeringen 75 maatregelen om overmatig en schadelijk alcoholgebruik tegen te gaan. Minister van Volksgezondheid Vandenbroucke is tevreden met de genomen beslissingen: “Alleen door samenwerking kunnen we het probleem van schadelijk alcoholgebruik ook écht aanpakken. Ik ben verheugd dat dit plan de goedkeuring heeft gekregen van al mijn collega's van de verschillende regeringen. Deze consensus is een belangrijke stap vooruit.”
Het idee van een interfederaal alcoholplan ontstond in 2008. Na 15 jaar bereikten de federale en regionale ministers eindelijk een akkoord over een plan om samen de strijd aan te gaan tegen schadelijke alcoholgebruik in ons land. Dit plan omschrijft vele uit te voeren acties in 2023, 2024 en 2025 en maakt deel uit van de interfederale strategie rond schadelijk alcoholgebruik. Het is het eerste interfederale plan over alcoholgebruik in ons land.
Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke, die de vergaderingen die tot dit plan leidden, voorzat, is tevreden.
Vandenbroucke is tevreden: “Alcoholgebruik raakt de gezondheidszorg, maar ook justitie, financiën, horeca, jeugd, politie en anderen. Alleen door samen te werken kunnen we het probleem van schadelijk alcoholgebruik ook echt aanpakken.”
De doelstellingen van het nieuwe plan zijn duidelijk:
- Sensibilisering over de gevaren van excessief alcoholgebruik (bijvoorbeeld kanker)
- Het beter detecteren van excessen, alsook het faciliteren van een snelle doorschakeling naar de juiste zorg
- Preventie en gezondheidsbevordering versterken
- Toegang tot de zorg verbeteren
- Minder verkeersincidenten door alcoholgebruik
Concrete maatregelen
De maatregelen zijn gebaseerd op de aanbevelingen van de WHO en de Hoge Gezondheidsraad. In totaal zijn er 75 acties voorzien, waarvan u hieronder enkele voorbeelden vindt.
1. Reclame
A) Alcoholreclame voor minderjarigen veel beter en strenger reguleren
Om de blootstelling van minderjarigen aan alcoholmarketing te beperken - en te vermijden dat jongeren zich aangetrokken voelen tot alcoholmarketingboodschappen - zullen we werken aan een wettelijk kader dat alcoholreclame op radio en TV verbiedt voor en na programma’s voor minderjarigen. Daarnaast - en in het licht van diezelfde doelstelling - wil de federale regering ook werk maken van reglementering die reclame via internet en sociale media beperkt bij content die gericht is op minderjarigen. De mediasector heeft daar zelf al een convenant over opgesteld. Dit wordt overgenomen uit de convenant:
- Reclame voor alcoholhoudende dranken is verboden gedurende een periode die begint 5 minuten voor en eindigt 5 minuten na een uitzending gericht op een publiek dat voornamelijk bestaat uit minderjarigen.
- Reclame voor alcoholhoudende dranken is verboden in kranten en tijdschriften hoofdzakelijk gericht op een publiek dat bestaat uit minderjarigen.
- Reclame voor alcoholhoudende dranken is verboden tijdens de vertoning in een bioscoop van een film die voornamelijk gericht is op een publiek dat bestaat uit minderjarigen.
- Reclame voor alcoholhoudende dranken is verboden in digitale media hoofdzakelijk gericht op een publiek dat bestaat uit minderjarigen.
B) Gezondheidsboodschap bij alcoholreclame
Wanneer reclame wél is toegelaten, dient elke boodschap een gezondheidsmededeling te bevatten, opgesteld door de FOD Volksgezondheid. Deze boodschap zal bepaald worden op basis van wetenschappelijke evidentie. De slogan “Ons vakmanschap drink je met verstand”, gecreëerd door de alcoholindustrie, zal dus verdwijnen uit het straatbeeld.
C) Verbod op het gratis aanbieden van alcoholhoudende dranken in het kader van een promotiecampagne
Het zal niet meer mogelijk zijn om in het kader van een promotiecampagne van een niet alcoholisch product, alcoholhoudende dranken gratis mee te geven of aan te bieden. Acties zoals ‘bij aankoop van een bepaald budget, krijgt u een fles wijn gratis en ongevraagd mee’, zullen niet langer mogelijk zijn. Wanneer de consument een alcoholhoudend product aankoopt (bv. 4 + 1 gratis) of in het kader van degustaties zal dit wel nog mogelijk zijn.
2. Beschikbaarheid
A) Geen verkoop van sterke drank meer voor 16-18-jarigen
We willen de jongeren beschermen tegen overmatig en schadelijk alcoholgebruik. Vandaag is er nog te vaak discussie over wie welk type alcoholproducten mag kopen. Dit komt omdat het onderscheid vandaag op grond van de productiewijze gemaakt wordt. De markt is echter geëvolueerd en er bestaan talloze hybride of gemengde alcoholproducten. Zo weet barpersoneel niet altijd wat ze aan wie mogen verkopen. Hetzelfde zien we vaak gebeuren in nachtwinkels. We zullen daarom meer duidelijkheid brengen in de regelgeving en onze jongeren ook preventief beschermen. Er zal aan 16 tot 18-jarigen enkel nog bier en wijn verkocht worden. Alle andere (sterke) dranken, waaronder ook versterkte wijnen, mogen uitsluitend verkocht worden aan 18-plussers.
B) 's Nachts geen verkoop van alcohol in winkels langs de autosnelweg
Naar schatting is bij een kwart van alle verkeersdoden in Europa alcohol in het spel. Dat maakt alcohol een van de grootste ‘killers’ in het verkeer. Bij ongevallen met de wagen test 10 procent van de bestuurders positief. Toch kan iedereen in België op elk moment, in elke shop bij het tankstation langs de autosnelweg alcohol kopen voor hij weer in de auto stapt. Om het aantal (dodelijke) slachtoffers te verminderen zullen we een verbod op alcohol in de winkels langs de autosnelweg opleggen tussen 22u en 7u. In verschillende andere landen, zoals Nederland bijvoorbeeld, bestaat al een volledig verbod. Het alcoholplan heeft een daling van het aantal slachtoffers omwille van alcohol (zowel ten gevolge van eigen gebruik, als door een derde) als specifieke doelstelling genoteerd.
C) Geen alcohol meer in automaten, noch in de winkels van ziekenhuizen
Om impulsaankopen tegen te gaan zal alcohol ook geweerd worden uit automaten. Extra reden om alcohol hier te weren, is de bescherming van onze kinderen en jongeren. Ook in winkels in ziekenhuizen is alcoholverkoop niet langer raadzaam, vindt de federale regering.
D) Samenwerken met sectoren om gratis water te stimuleren
Het aanbieden en stimuleren van water is belangrijk. Daarom zullen we in de toekomst samenwerken met verschillende betrokken sectoren (jeugdwerk, horeca, sportsector, …) om gratis water aan te bieden op plaatsen waar alcohol wordt verkocht. Dit helpt om mensen te stimuleren voldoende water te drinken.
3. Aangepaste zorg
A) Extra zorg en begeleiding voor jongeren en jongvolwassenen na een alcoholintoxicatie
De federale regering zal een zorgtraject alcohol uitwerken en implementeren, specifiek voor jongeren en jongvolwassenen. Ze wil dat zorgtraject uitwerken in samenwerking met de partners van het netwerk Geestelijke Gezondheidszorg. Jongeren die binnenkomen via spoed - door alcoholintoxicatie en/of naar aanleiding van een ongeluk onder invloed - wil de federale regering een zorgtraject aanbieden waarbij ook de ouders betrokken worden. Dat zorgtraject moet ook voortgezet worden na ontslag uit het ziekenhuis.
B) Mobiele teams ook richten op verslavingsproblemen
De mobiele teams binnen de geestelijke gezondheidszorg, zullen zich ook richten op mensen met alcoholproblemen. Er worden vormingen voorzien voor de zorgverleners van deze teams zodat ze alcoholproblemen sneller kunnen herkennen en gepast reageren of doorverwijzen.
De deelstaten zullen ook een extra vormingsaanbod voorzien voor beroepsoefenaars die met kinderen of familieleden werken van mensen met een alcoholproblematiek.
C) Verdere uitrol projecten alcohol in ziekenhuizen
Minister Vandenbroucke investeert al enkele jaren in de projecten ‘Zorgpad alcohol binnen algemene ziekenhuizen’ en wil dit verder uitbreiden zodat nog meer ziekenhuizen hier financiële ondersteuning voor bij kunnen krijgen.
In 2009 heeft de federale regering in acht algemene ziekenhuizen een proefproject opgezet onder de naam “Zorgpad alcohol”. Aanleiding hiervoor was de vaststelling dat alcoholproblemen te weinig werden opgemerkt en dat de zorgverleners niet altijd over de nodige kennis en middelen beschikten om optimale zorg te kunnen verlenen. In 2021 werd dit proefproject met zeven bijkomende algemene ziekenhuizen uitgebreid, en minister Vandenbroucke bekijkt de mogelijkheden om nog meer ziekenhuizen hier financiële ondersteuning bij te geven.
D) Transparantie- en registratieregister (transversaal)
Zoals voorzien in het federaal regeerakkoord zal er binnen de federale overheid een transversaal transparantie- of lobbyregister worden opgezet. In dit register zullen alle contacten genoteerd worden met de alcoholindustrie. Nu merken we nog te veel dat de alcoholindustrie zijn impact probeert te versterken door veelvuldige contacten met individuele beleidsvoerders.
Geïntegreerd beleid
Het plan bevat daarnaast nog vele andere maatregelen zoals het inzetten op preventie naar de verschillende sectoren en doelgroepen. Denk aan nightlife, onderwijs, senioren, zwangere vrouwen etc. Voor de uitgaansscene bestaat er reeds een kwaliteitslabel ‘Quality nights’. Quality Nights geeft aan dat de club of uitgaansetting begaan is met het welzijn en de veiligheid van hun feestvierders door het voorzien van enkele services zoals gratis water, initiatieven voor veilig verkeer etc. Dit zal verder uitgebreid worden naar restaurants. Deze preventieve acties gaan gepaard met meer controles in het verkeer, extra focus op hersteltrajecten binnen justitie etc.
Ondertussen worden de discussies verdergezet rond het implementeren van een minimumprijs, het toegelaten promillage in het verkeer en mogelijkheden om fysieke gevolgen van overmatig alcoholgebruik sneller te detecteren (cf. Screening).
Het plan behelst dus een geïntegreerd beleid met als globale doelstelling het verminderen van het schadelijk gebruik van alcohol in België en de directe of indirecte gevolgen ervan.
Frank Vandenbroucke: “Dit is de eerste keer in ons land dat alle betrokken ministers een gemeenschappelijke aanpak hebben goedgekeurd om het schadelijke gebruik van alcohol in België terug te dringen. Dit plan was absoluut noodzakelijk gezien de enorme maatschappelijke impact van alcohol, in het bijzonder op de gezondheid. Het werk is echter nog niet af met de goedkeuring van dit plan. Alle acties in dit plan moeten volledig worden uitgevoerd, zodat we voor de jaren 2026-2028 met aanvullende acties kunnen komen.”
Meer info
Plannen zijn online te raadplegen op www.drugbeleid.be