Gratis aanbod bij eerstelijns psycholoog en orthopedagoog voor kinderen en jongeren

Psychologische zorg veel sneller en dichter bij onze kinderen en jongeren brengen om zo langdurige psychologische problemen te vermijden: het is een van de assen waarop het nieuwe aanbod van psychologische zorg in de eerste lijn van minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke, gebaseerd is. “Met een omvangrijke investering en een grondige hervorming willen we kinderen en jongeren die psychologische problemen kunnen ontwikkelen veel sneller op de radar krijgen, steunen en helpen. Precies om erger te voorkomen”, zegt Vandenbroucke. In die hervorming wordt nu weer een nieuwe stap voorgesteld: Vanaf 1 februari 2024 zullen alle kinderen en jongeren tot en met de leeftijd van 23 jaar gebruik kunnen maken van een gratis aanbod. Dat voorstel ligt straks voor op het Verzekeringscomité van het RIZIV.

De hervorming van de psychologische zorg in de eerste lijn die Frank Vandenbroucke deze legislatuur op gang bracht, is niet alleen een ongeziene financiële investering (165 miljoen euro per jaar); niet alleen een verhaal van toegankelijk en betaalbaar maken; maar bovenal is het een hervorming die het hokjesdenken doorbreekt en muren sloopt. De hervorming is gebaseerd op een RIZIV-overeenkomst die tot stand kwam in 2021, en nu stap voor stap verder uitgerold wordt. Het doel is maximale mentale gezondheid creëren én kwaliteitsvolle geestelijke gezondheidszorg waarborgen. 

De huidige overeenkomst tussen het RIZIV en de 32 netwerken geestelijke gezondheidszorg loopt eind dit jaar af. Daarom is op het Verzekeringscomité van het RIZIV morgen een voorstel voorligt om de overeenkomst te verlengen en om een extra budget van 54 miljoen euro vrij te maken om onder meer in te zetten op: 1) het sneller detecteren en interveniëren bij onrustwekkende eetproblemen en eetstoornissen, 2) het verhogen van de samenwerking met huisartsen, scholen, CLB’s, overkophuizen als het gaat om psychologische zorgnoden en 3) het afschaffen van het remgeld voor kinderen en jongeren tot en met 23 jaar.

Laagdrempelig, toegankelijk en betaalbaar

Praten over mentaal welzijn vanzelfsprekend maken, sneller onrustwekkende signalen detecteren bij mensen met lichte tot matige psychische problemen en daarop inspelen door kortdurende interventies zo dicht mogelijk bij de het kind of de jongere aan te bieden. "Het doel van de hervorming is het toegankelijker maken van geestelijke gezondheidszorg en ze laagdrempelig, lokaal en dichtbij de leef-, leer- en speelomgeving van kinderen en jongeren te brengen. Daarom willen we klinisch psychologen en orthopedagogen ook buiten de muren van hun praktijk aan het werk zetten om zo langdurige psychologische problemen te vermijden. Dat is wat deze hervorming moet doen”, zegt minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke.

De samenwerking en aanwezigheid van de psycholoog in de nabijheid van de huisarts, zorgt ervoor dat de huisarts tijdens de consultatie signalen omtrent psychische problemen beter kan detecteren en indien nodig de toegang tot psychologische zorg faciliteert. Dat kan de huisarts bijvoorbeeld doen door een consultatie bij de psycholoog rechtstreeks in te boeken.

Op die manier kunnen ouders die psychische hulp zoeken voor hun kind, niet alleen sneller geholpen worden, maar ondersteunt de psycholoog ook de huisarts om minder snel psycho-medicatie voor te schrijven wanneer dit niet aangewezen is. Ook daar zal dus meer op ingezet worden.

De doelgroep is divers. Zo kan je kind het thuis heel goed hebben, maar op school gedurende lange tijd gepest worden. Dan is je kind kwetsbaar en loopt het een risico op de ontwikkeling van psychische problemen en moeten we er vroeg bij zijn om te steunen, te helpen. Even goed kan een kind een ouder plots verliezen, of de eerste signalen van een eetstoornis ontwikkelen. Ook dat kind willen we sneller bereiken. Maar om die nodige ondersteuning of hulp mogelijk te maken, moet je ook de financiële drempels zo laag mogelijk houden. De eerste sessie bij de psycholoog en orthopedagoog was al gratis, maar voor verdere psychologische zorg in de eerste lijn maken we het aanbod voor kinderen en jongeren tot en met de leeftijd van 23 jaar voortaan voor alle sessies gratis. Deze stap wordt onder meer voorgesteld omwille van de eenvoud: de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB) konden in de scholen al een aanbod organiseren zonder remgeld, dit wordt nu ook mogelijk naar andere zorg voor kinderen en jongeren, buiten de scholen: in andere ontmoetingsplaatsen waar veel jongeren komen, maar ook in de praktijken van psychologen en orthopedagogen. Bovendien blijkt voor sommige kinderen en jongeren in precaire gezinssituaties, het remgeld echt een drempel te zijn om hulp te zoeken. Deze maatregel ligt in de lijn van andere beslissingen, die er op gericht zijn dat kinderen en jongeren tijdig de weg naar zorg te laten weg naar zorg vinden, net zoals we ook voorzien in het kader van de preventieve mondzorg of het gratis dieetadvies voor kinderen en jongeren met obesitas

Het aantal terugbetaalde interventies over een periode van 12 maanden hangt af van het type zorg, het type netwerk (afhankelijk van de leeftijd). De ziekteverzekering neemt het grootste deel van de prijs per sessie voor zich, en doet dat onmiddellijk via het systeem van de derde betaler.

Concreet ziet het aanbod er als volgt uit :

Gemeenschapsgerichte interventies (functie 1)

Gericht op zelfzorg, veerkracht en psycho-educatie
Uitsluitend op vindplaatsen zoals CLB/scholen, Overkophuizen,…
Alleen groepssessies (minimum 10 deelnemers)

Geen remgeld voor kinderen, jongeren en volwassenen.

2. De eerstelijnspsychologische ondersteuning (functie 2)

Gericht op vraagverheldering, het bevorderen van de geestelijke gezondheid via, psycho-educatieve interventies ter preventie en/of (vroegtijdige) opsporing van (vermoedelijk) psychische problemen die zich nog in een vroegtijdig stadium bevinden en/of op de kortdurende interventie in een vroegtijdig stadium, waarbij de ondersteuning van veerkracht van de kinderen en jongeren belangrijk is
Op vindplaats (CLB, school,..), in de praktijk, per videoconferentie of thuis... ;
Groepssessies (minimum 4 deelnemers) of individuele sessies (met of zonder leden van het gezin); het aantal sessies moet gebaseerd zijn op de zorgnood, met een maximum van 10 voor kinderen/jongeren; maximum 8 voor volwassenen.

Geen remgeld voor kinderen en jongeren tot en met 23 jaar.

Geen remgeld voor de allereerste sessie, alle volgende sessies aan 11 euro remgeld vanaf de leeftijd van 24 jaar (4 euro voor mensen met een verhoogde tegemoetkoming)

3. De eerstelijnspsychologische behandeling van lichte tot matige problemen (functie 3)

Dit gaat over kortdurende behandelingen voor mensen met lichte tot matige problemen.
Op vindplaats, in de praktijk, per videoconferentie of thuis;
Groepssessies (minimum 4 deelnemers) of individuele sessies (met of zonder leden van het gezin); het aantal sessies moet gebaseerd zijn op de zorgnood, met als richtsnoer dat het gemiddeld aantal sessies niet hoger ligt dan 10 voor kinderen en jongeren; 8 voor volwassenen met een maximum van 20 sessies zowel voor volwassenen als kinderen en jongeren.

Geen remgeld voor kinderen en jongeren tot en met 23 jaar.

Geen remgeld voor de eerste sessie, alle volgende sessies aan 11 euro remgeld vanaf de leeftijd van 24 jaar (4 euro voor mensen met een verhoogde tegemoetkoming)