Proclamatieviering verpleegkundige in de huisartsenpraktijk

Geacht publiek,

Sta mij toe om eerst even het woord te richten naar alle verpleegkundigen hier aanwezig. Ik wil jullie niet alleen van harte feliciteren met het succesvol afronden van deze postgraduaatsopleiding. Ik wil jullie ook bedanken voor de keuze jullie kennis en kunde omtrent de eerstelijnszorg te versterken. En om hiermee aan de slag te willen gaan in een huisartsenpraktijk of eventueel in een wijkgezondheidscentrum.

Zo vormen jullie mee de toekomst van ons land, zo worden jullie een wezenlijk onderdeel van de hervormingen die ik als minister van Volksgezondheid doorvoer. Dat klinkt misschien wat beladen, maar ik meen dit oprecht. Ik kom daar zo dadelijk op terug.

Jullie staan vanavond in het spotlicht. Jullie die leven in het hier en nu, met een blik die naar de toekomst is gericht.

En die toekomst moeten we zelf vorm geven. Het is daarom dat hervormingen in de gezondheidszorg voor mij zo belangrijk zijn. Daarbij is het versterken van de eerstelijn van ontzettend groot belang.  Die eerstelijn moet een samenwerking tussen verschillende disciplines kennen, met een versterkte rol voor verpleegkundigen.

Deze samenwerking kom je trouwens al vele jaren tegen in medische huizen of wijkgezondheidscentra. Dat is niet nieuw. Dat is altijd het DNA geweest van de medische huizen, daar experimenteert men nu hoe je de rol van verpleegkundigen nog verder kan versterken.

Naast de wijkgezondheidscentra evolueert echter ook de bredere eerstelijn. Jullie hebben vast al gehoord van de zogenaamde New Deal die op 1 april van dit jaar startte. In dit nieuwe financierings- en organisatiemodel voor de huisartsgeneeskunde is er een belangrijke rol voor verpleegkundigen weggelegd.
Ik vernam trouwens dat het proces van de New Deal al voor een fijne samenwerking zorgde tussen het team hier in Antwerpen en het team van het postgraduaat Uliège, wat ik uiteraard alleen maar kan toejuichen.

In het model van de New Deal zit een financiering voor een verpleegkundige. Een ‘huisverpleegkundige’ als het ware, die essentiële taken uitvoert, maar ook expliciete opdrachten heeft. Ik noem een proactieve opvolging van patiënten met chronische aandoeningen. Of het proactief opstellen en uitvoeren van preventieprogramma’s.

Denk ook aan het ondersteunen van de huisarts bij het opvangen van acute problemen en aan de coördinatie van die zorg. Jullie zijn daar dankzij deze opleiding helemaal klaar voor en zo vervullen jullie een belangrijke rol voor die eerstelijnszorg.


Beste mensen,

We staan allemaal voor een grote uitdaging. Maar die uitdaging gaan we samen aan. Dankzij een beleid dat investeert en hervormt.  Door een andere manier van werken mogelijk te maken. Het is dan aan de personen op het terrein om dit ook te doen.

We gaan moeten zorgen voor meer mensen die ouder worden. En een ouder mens heeft bovendien echt wel meer zorg nodig. Ouder wordende mensen hebben vaak meerdere aandoeningen, waarmee wel goed te leven valt. Maar alleen als ze goed worden verzorgd en medische aandacht en opvolging krijgen.

Naast die oudere mensen, is er nog de gemiddelde patiënt. Die patiënt klopt ook aan bij de dokter met onbestemde klachten, soms gaat het om rugpijn, dan weer om een beginnende depressie. Vaak zijn het problemen die lang aanhouden en niet meer overgaan, zelfs met de beste zorg. De huisarts heeft hierbij meer ondersteuning nodig. Hij kan dat niet langer alleen. En in dat plaatje passen de verpleegkundigen perfect, naast bijvoorbeeld klinisch psychologen, praktijkassistenten en kinesisten.

De opvolging van patiënten kan in bepaalde gevallen evengoed gebeuren door een verpleegkundige. Denk bijvoorbeeld aan de opvolging van patiënten met  chronische aandoeningen, zoals patiënten met diabetes. Een recente studie van het KCE toont duidelijk de meerwaarde aan van de opvolging door verpleegkundigen. Of denk aan de inzet van verpleegkundigen voor preventieve acties, bijvoorbeeld in het kader van griepvaccinatie. En dus moet je die huisarts omringen met onder meer verpleegkundigen.

Zo kunnen we hier een switch maken waardoor de huisartsenpraktijk niet alleen meer patiënten kan opvolgen, maar ze ook beter kan opvolgen. Het is een switch van de focus op huisarts naar de focus op het samenwerkingsverband. Het is deze interdisciplinaire samenwerking die tot de win leidt.

De eerste lijn van de gezondheidszorg moet de samenwerking over disciplines en het integreren van zorg nog veel verder doordrijven. De New Deal voor de huisartsenpraktijk is daarin een belangrijke stap. De toekomst is aan hechte, multidisciplinaire eerstelijnspraktijken en -netwerken, waarin huisartsen, verpleegkundigen, apothekers, kinesitherapeuten, klinisch psychologen, noem maar op… nauw samenwerken om geïntegreerde zorg aan te bieden aan groepen van 5000 tot 10.000 burgers.

Ik zie dit als een warm huis. Waar de patiënt beter wordt geholpen, waar ook meer patiënten worden opgevolgd, een huis waar iedereen wint. Alle zorgverstrekkers en zeker ook de arts en de verpleegkundige.

Nu, Ik weet het wel. Meer verpleegkundigen om de zorg te verdelen, dat klinkt als een goed idee, maar is er net geen tekort aan die verpleegkundigen? Dat klopt, en het wordt zeker ook een opdracht om meer mensen te stimuleren om voor dit mooie beroep te kiezen

Maar een verpleegkundige in de huisartsenpraktijk biedt weer nieuwe perspectieven binnen het verpleegkundige beroep.  Ik hoop dat we daardoor mensen die hun diploma verpleegkunde links hebben laten liggen, opnieuw kunnen aanspreken of beter nog: in het beroep kunnen houden. Misschien dat het ook jongeren inspireert om voor verpleegkunde te studeren. Daarvan vormen jullie het beste bewijs.

Daarin past ook de brede hervorming van het verpleegkundig beroep die we de afgelopen jaren hebben doorgevoerd. Deze hervorming heeft het beroep klaargestoomd voor de toekomst, door verschillende aantrekkelijke functies binnen de verpleegkunde te voorzien, waarbij elke functie de nodige autonomie heeft.
Binnen de verpleegkunde hebben we loopbaanmogelijkheden en kaders gecreëerd waardoor iedereen maximaal alle bekwaamheden kan inzetten en de basis kan leggen voor goed teamwerk.

De hervorming bestaat uit tal van aspecten, en is ook zeer relevant voor jullie. Ik belicht graag twee elementen.

Ten eerste geeft de hervorming een duw aan een versterkte en vernieuwde rol voor verpleegkundigen, waarbij het klinisch redeneren een centralere plaats krijgt en ook de rol van verpleegkundigen op het vlak van zorgcoördinatie belangrijker wordt. Deze elementen zijn essentieel in de vernieuwde organisatie van de zorg.

Daarnaast hebben we met deze hervorming ook de zogenaamde ‘scope of practice’ en de autonomie van verpleegkundigen versterkt. Door deze versterking krijgen verpleegkundigen bijvoorbeeld een sterkere rol in de gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. Maar ook laat de hervorming toe dat verpleegkundigen vanaf nu heel wat handelingen verrichten die tot hiertoe niet toegelaten waren of enkel onder voorschrift van de arts. Denk aan het aanvragen van een labo-onderzoek.

Zo moet het ook mogelijk worden dat verpleegkundigen binnenkort zelf bepaalde medicatie mogen voorschrijven. Deze mogelijkheid werd al wettelijk verankerd, maar er rest nog een uitvoeringsbesluit.
Al deze ontwikkelingen laten toe dat jullie op een veel vlottere en optimalere manier zorg kunnen dragen voor patiënten, ook in de brede eerstelijnszorg.

Met deze brede hervorming van het verpleegkundig beroep creëren we ook perspectief binnen het beroep, door de implementatie van de zogenaamde leer- en zorgladder.

Binnen de verpleegkunde heb je vanaf nu, en ik som ze allemaal even op… zorgkundigen, basisverpleegkundigen, verpleegkundigen verantwoordelijk voor algemene zorg, gespecialiseerde verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en klinisch verpleegkundig onderzoekers.

Het luik van de gespecialiseerde verpleegkundigen, kortom de VVAZ met een bijkomende specialisatie, waaronder ik ook jullie reken, zullen we de volgende legislatuur nog verder moeten uitwerken. En wie zich na verloop van tijd nog verder wil bekwamen, kan dit via de functie van verpleegkundige specialist. Waardoor er ook voor jullie ontwikkelingsperspectieven blijven binnen het verpleegkundige beroep.

Daarnaast is er door de implementatie van de leer- en zorgladder nu een duurzame toekomst voor de HBO5-opleiding waarvan de afgestudeerden als basisverpleegkundige aan de slag kunnen in de gezondheids- en welzijnssector.

Mensen hebben nu eenmaal verschillende talenten, volgen verschillende opleidingen en ontwikkelen uiteenlopende competenties. Laat ze maximaal samenwerken met elkaar. Dat is de volgende stap die we willen zetten. Wij spreken in onze wetgeving niet langer alleen over artsen, verpleegkundigen, zorgkundigen… maar ook over teams. Teams van zorgverleners uit verschillende disciplines, die de zorg voor patiënten samen aanpakken en de taken soepel onder elkaar verdelen.

We moeten gewoon investeren en hervormen om het beroep van verpleegkundige interessanter en aantrekkelijker te maken , én om onze zorg op een zo vlot en goed mogelijke manier te kunnen organiseren.

De laatste cijfers van de Planningscommissie zijn zorgwekkend, die commissie geeft een evolutie van het aantal verpleegkundigen in verhouding tot de behoeften op het terrein. Bij ongewijzigd beleid stevenen we de komende twintig jaar af op grote en groeiende tekorten aan verpleegkundigen in heel het land, zowel in de woonzorgcentra, in de thuiszorg als in de ziekenhuizen. Doorgaan zoals tot voor kort is geen optie. Er zijn oplossingen, maar ze vragen een echte herwaardering van het beroep en een andere manier van werken, en dus grondige hervormingen.

En zo kom ik terug tot bij het begin van mijn toespraak. Ik herhaal het daarom graag: jullie zijn een wezenlijk onderdeel van die hervormingen. Jullie vormen de toekomst van ons land.

Bedankt voor dat inzicht, ook voor jullie moed en doorzettingsvermogen. En nogmaals, van harte gefeliciteerd. Het ga jullie meer dan goed.