Ook medicijnzekerheid is een kwestie van Europese veiligheid
De regeringsleiders van de Europese lidstaten komen morgen en vrijdag in Brussel samen om de Europese veiligheid te bespreken. Nadat België eerder dit jaar een hervormingsplan op tafel legde om ervoor te zorgen dat EU-landen medicijnen kunnen uitwisselen om eigen tekorten op te vangen, wil het nu een stap verder gaan met de 'Critical Medicines Act'. Die moet de Europese Commissie aanzetten om de productie van medicijnen - waar een kritisch tekort voor dreigt in heel Europa - opnieuw in eigen handen te nemen. Want ook dat is een kwestie van veiligheid, schrijft minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke in een opiniestuk in De Morgen.
Buitenlandse afhankelijkheid
De voorbije 25 jaar zijn steeds meer producenten van medicijnen en actieve farmaceutische ingrediënten, de essentiële bouwstenen van een medicijn zeg maar, van Europa naar Azië verhuisd. Op die manier konden bedrijven niet alleen hun arbeidskosten drukken, er was nog een voordeel: minder strikte milieuregels. Medicijnproductie is immers erg vervuilend en in Europa gelden strenge standaarden om het milieu - én dus ook onze volksgezondheid - te beschermen. Het gevolg van die verhuizing is navenant: waar anno 2000 nog meer dan de helft van de wereldwijde productie van actieve farmaceutische ingrediënten uit Europa kwam, is dat vandaag nog maar een kwart. Sommige bestanddelen worden ook steeds vaker door een beperkt aantal fabrieken buiten Europa gemaakt. Dat is niet zonder gevolgen voor de Europese patiënt. Zo zorgden leveringsonderbrekingen de voorbije jaren al voor een tekort aan bloedverdunners, terwijl voor Antabuse - een medicijn tegen alcoholverslaving - Europa intussen helemaal afhankelijk is van aanvoer uit het Verre Oosten. Kortom, die monopolisering en geografische concentratie brengt de Europese medicijnbevoorrading ernstig in het gedrang.
Europese solidariteit is het enige antwoord
Een nieuwe en eensgezinde Europese aanpak is nodig om de Europese bevoorradingszekerheid te verzekeren. Op aansturen van België werd begin mei een hervormingsplan voorgesteld, dat intussen breed is gesteund door de Europese lidstaten. De strategie bevat drie pijlers. Een eerste pijler richt zich op de solidariteit tussen Europese landen, en voorziet een mechanisme om medicijnen uit te wisselen in geval van dringende tekorten. Zo vermijden we dat sommige landen compleet zonder voorraad van levensreddende middelen vallen. Pijler twee vraagt om de aanvoerketens van cruciale medicijnen in kaart te brengen. Dat wil zeggen we voor die medicijnen nagaan waar ze exact geproduceerd worden, welke ingrediënten ervoor nodig zijn en waar die ingrediënten vandaag komen. Op die manier kunnen we veel sneller ingrijpen wanneer problemen zich stellen en kunnen we risico’s veel beter inschatten.
Kritische medicijnen weer zélf produceren
De derde pijler roept op tot een ‘Critical Medicines Act’. Die moet ervoor zorgen dat Europa de capaciteit heeft om de meest kritische medicijnen en ingrediënten opnieuw zelf te produceren. Dit kan bijvoorbeeld door nieuwe productieprocessen te ontwikkelen om de medicijnproductie te vergroenen en de kosten te drukken. Ook kunnen we medicijnproductie op Europese bodem stimuleren via ons aankoopbeleid, en bijzondere financiering voorzien voor de medicijnen die écht cruciaal zijn om onze gezondheidssystemen overeind te houden. De COVID-19 pandemie heeft ons geleerd dat het absoluut noodzakelijk is dat we die Europees kunnen produceren, en minder afhankelijk zijn van anderen. De Commissie mag dus niet dralen met dit hervormingsplan en knopen doorhakken. Anders zullen de grotere Europese landen weer eigen plannen ontwikkelen om hun buitenlandse afhankelijkheid af te bouwen. Dat moeten we absoluut vermijden, want apart zijn we te klein om het verschil te maken. Het is alleen door Europese solidariteit te organiseren dat we de medicijnbevoorrading - en dus ook de Europese veiligheid - kunnen verzekeren.