50 jaar BCFI

Geacht publiek, 

Eerst en vooral dank om mij hier vandaag bij jullie te gast te hebben, en te mogen delen in deze jubileumviering. Laat me dus beginnen met het allerbelangrijkste en jullie daarvoor van harte proficiat te wensen. Gelukkige verjaardag. Joyeux anniversaire!  

Als je als organisatie vandaag je 50-jarig bestaan viert, dan betekent dat zonder meer dat je de tand des tijds doorstaat, en vooral bereid bent om altijd mee te evolueren in een zorglandschap dat in niet meer lijkt op het zorglandschap uit 1971, het jaar dat BCFI het daglicht zag.  

In 1971 opgericht als onafhankelijke VZW, mat het BCFI - behalve vorming en duiding - zich een belangrijke opdracht toe. Een opdracht die maatschappelijk bijzonder relevant blijft, ook vandaag: met name (1) het rationeel gebruik van geneesmiddelen bevorderen en (2) dat te doen door onafhankelijke informatie ter beschikking te stellen, en dat altijd op basis van 'evidentie' gebaseerde geneeskunde. 

Dat het CEBAM - het Centrum voor Evidence Based Medicine" jullie eerder dit jaar accrediteerde als 'Evidence Based Informatiebron" is een bewijs dat jullie uitstekend werk verrichten: het bewijs dat het BCFI niet alleen wetenschappelijke kwaliteit levert, maar vooral betrouwbaar is. En ik hoef jullie niet te vertellen dat ik dat - zeker in tijden van fake news - zeer belangrijk vind. Door deze CEBAM-accreditatie worden de BCFI-publicaties nu ook opgenomen in het Evidence Based Practice Net, een referentieplatform dat uitsluitend gevalideerde praktijkrichtlijnen publiceert voor de zorgverleners.   

Wetenschappelijk en betrouwbaar dus, maar ook onafhankelijk. Ik benadruk dat laatste omdat dat het BCFI toelaat een essentiële rol op te nemen binnen de openbare dienstverlening: los van druk of richtlijnen van een bevoegde overheid zelf - en dus onafhankelijk - onze zorgverleners correct informeren over rationeel geneesmiddelenverbruik.  

En sta me toe op dat laatste even dieper in te gaan, en niet alleen terug te blikken, maar ook vooruit te kijken, én enkele uitdagingen voor te schotelen voor de nabije toekomst. En ik heb begrepen dat Xavier (De Cuyper) in zijn toespraak eerder deze voormiddag op de deze uitdaging ook terugkwam.  

Zo is er vandaag nood aan informatie - en dus guidelines - over rationeel geneesmiddelengebruik naar de hele samenleving toe, en dus niet enkel naar zorgverleners. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het overmatig gebruik van antidepressiva in onze samenleving. Ook nemen we te veel medicatie aan het einde van ons leven, terwijl onderzoek uitwijst dat dat vaak niet meer zinvol is. Zo neemt een 75-plusser (volgens het socialistische ziekenfonds) gemiddeld 15 verschillende geneesmiddelen. 1 op de 3 palliatieve patiënten krijgt ongepaste medicijnen zoals cholesterolverlagers die alleen zinvol zijn op lange termijn. Daarom is het niet alleen belangrijk dat er meer doordacht voorgeschreven wordt, maar ook dat we de bevolking op veel grotere schaal informeren. 

***

Geacht publiek, 

Het tweede deel van mijn toespraak wil ik graag besteden aan een onderwerp dat ook jullie ongetwijfeld van nabij volgen, het pharmapact. Zoals jullie weten, zijn we achter de schermen volop aan het praten en aan het onderhandelen met de industrie om het pharmapact definitief gestalte te geven. En daarvoor is wat in het regeerakkoord staat, voor mij altijd een leidraad geweest. En het regeerakkoord stelt een doelmatig geneesmiddelenbeleid centraal. 

Doelmatigheid, dat is zorgen dat geneesmiddelen (1) correct gebruikt worden, (2) op een wetenschappelijk verantwoorde wijze gebruikt worden, en (3) niet onbelangrijk - op een budgettair duurzame manier. Ik weet dat jullie heel belangrijke bijdrage aan een doelmatiger gebruik van geneesmiddelen niet altijd gesmaakt wordt door de farmaindustrie, maar wel respect afdwingt door de integriteit en de wetenschappelijke fundering van jullie boodschappen. In het kader van het pharmapact zet ik nu politiek sterk in op doelmatigheid, precies de waarden die jullie consequent waarmaken. 

Ik haalde het daarnet al aan: de overconsumptie van bepaalde geneesmiddelen is een alom bekend probleem in België. We consumeren als Belg gemiddeld zeer grote volumes aan (1) antibiotica en (2) psychotrope medicatie. Dit probleem blijkt diepgeworteld en is zeer complex om op te lossen. Maar het is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid om daar écht iets aan te doen, samen: politiek én wetenschap dus. Met het pharmapact dat ik wens af te sluiten met de geneesmiddelenindustrie, wil ik die rode draad van doelmatigheid alvast volop doortrekken. Zo zullen - in het kader van het pharmapact - een aantal werkgroepen opgericht worden - 6 om precies te zijn - met onder meer een werkgroep over 'doelmatig gebruik' van geneesmiddelen. 

1) Wat antibiotica betreft, is de toename van antimicrobiële resistentie onze grootste bekommernis. Door overmatig gebruik worden mensen immers resistent, en dat betekent niets minder dan een bedreiging voor onze volksgezondheid. Ondanks een lichte verbetering de laatste jaren, ligt het antibioticagebruik in België nog steeds hoog in vergelijking met andere Europese landen. Een aanzienlijk percentage van deze antibiotica betreft bovendien "breedspectrum-antibiotica". Actie is dus écht wel noodzakelijk. In het kader van het Nationaal Actieplan Anti-Microbiële resistentie (NAP-AMR) - dat een een breed gamma aan maatregelen omvat - wordt daarom een "Clinical Decision Support Systeem" uitgewerkt, precies om voorschrijvers te ondersteunen in een doelmatig gebruik van antibiotica.    

2) Ook het gebruik van psychofarmaca in België ligt te hoog. Dan gaat het over antidepressiva, antipsychotica als benzodiazepines en z-drugs. We kunnen ons vragen stellen bij de adequaatheid van deze voorschriften. Zo wordt aan een deel van de patiënten psychofarmaca voorgeschreven, terwijl niet-medicamenteuze alternatieven vandaag mogelijk zijn.  Op advies van het Belgisch Expertenplatform Psychofarmaca (BelPEP) werd daarom een Actieplan Psychofarmaca uitgewerkt voor de periode 2019-2021, en vervolgens een communicatieplan voor de periode 2021 – 2023. Het moet gezondheidszorgprofessionals sensibiliseren, maar hen daarin ook helpen in hun dagelijkse praktijk (onder meer door middel van klinische richtlijnen, praktische tools en opleiding). Vanuit het RIZIV is zeer recent nog  een consensusvergadering georganiseerd rond het rationeel gebruik van antipsychotica. Ook wordt onderzocht of niet-vergoedbare psychotrope geneesmiddelen - zoals benzodiazepines - beter kunnen worden gemonitord.  

*** 

Geacht publiek, 

Beste leden van de BCFI, 

Ons land voorzien van een langetermijnvisie voor ons pharmaceutisch ecosysteem, dat is precies waar ik naartoe wil met het pharmapact. Maar als je over geneesmiddelen praat, mag en kan het niet alleen gaan over kennis, innovatie of alleen de economie. Dan gaat dat in de eerste plaats over zorg voor mensen, én hun gezondheid. Doelmatigheid is daar één belangrijk aspect van, toegankelijkheid een ander. Elke inwoner van ons land - zonder uitzondering - heeft recht op de beste zorg, én dus ook het beste geneesmiddel. Want laten we nooit uit het oog verliezen dat we samen een gedeeld belang hebben. En dat belang is de gezondheid van ALLE Belgen. Het BCFI is in dat gedeelde verhaal al 50 jaar lang een constructieve partner. Voor jullie 100 jaar is de kans bijzonder klein dat ik erbij zal zijn, maar desalniettemin wens ik jullie dat nu al toe. Zet jullie goede werk voort. Ik dank jullie voor jullie tijd.