POST-COVID Preparedness: Lessen trekken uit het verleden om te bouwen aan de toekomst

BELSPO lanceert een nieuwe oproep voor de Belgische wetenschappelijke gemeenschap in samenwerking met de FOD Volksgezondheid met een budget van 7.000.000€. Het doel van deze oproep is het opbouwen van wetenschappelijke kennis over de gevolgen van de COVID-crisis, om daaruit de nodige lessen te trekken voor de federale overheid. Dit programma is erop gericht zich voor te bereiden op een mogelijke toekomstige pandemie.

Hoewel het virus nog steeds onder onze bevolking circuleert, ligt de COVID-crisis gelukkig achter ons. Maar begin 2020 heeft dit virus onze hele samenleving op haar grondvesten doen schudden.

Vanaf het begin van de crisis heeft de wetenschap een massa aan gegevens en analyses geleverd die de autoriteiten hebben ondersteund bij het doorgronden en aanpakken van de crisis. In dit verband heeft de dienst Wetenschapsbeleid in het voorjaar van 2020 in het kader van het onderzoeksprogramma BRAIN-Be een oproep gedaan tot het indienen van wetenschappelijke voorstellen over COVID. Een evaluatie van het crisisbeheer in België wordt nog steeds uitgevoerd door de regering onder leiding van de OESO.

Maar om lessen te trekken en ons voor te bereiden op een mogelijke nieuwe crisis, zijn er nog blinde vlekken in ons inzicht in de complexe maatschappelijke processen, die dit virus aan het wankelen heeft gebracht.

Het doel van dit programma, uitgevoerd door Wetenschapsbeleid in samenwerking met de FOD Volksgezondheid, is dan ook om Belgische onderzoekers uit te nodigen om deze grijze zones te verkennen. Deze zijn gegroepeerd in 4 thema's: welzijn, ongelijkheden en kwetsbaarheden, democratisch bestuur en pandemische intelligentie.

Dit programma, gefinancierd door Volksgezondheid met een budget tot 7.000.000 Euro, wordt toevertrouwd aan BELSPO, de Federale Overheidsdienst Wetenschapsbeleid. De bedoeling is ervoor te zorgen dat BELSPO's eigen procedures voor projectevaluatie, -selectie en -valorisatie het streven naar wetenschappelijke excellentie garanderen, dat de noodzakelijke wetenschappelijke vrijheid en onafhankelijkheid van de onderzoekers behouden blijft en dat de verkregen wetenschappelijke resultaten kunnen worden omgezet in nuttige beleidsaanbevelingen voor de federale regering.

Het doel van het programma is namelijk lessen te trekken uit deze crisis op basis van de wetenschappelijke gegevens die het multidisciplinaire onderzoek over de vier voorgestelde thema's heeft opgeleverd. In dit verband introduceert BELSPO een innovatie in de evaluatie en opvolging van de projecten: de onderzoekers zullen voortaan worden uitgenodigd om een impactplan voor te stellen van 1 tot 6 maanden na de wetenschappelijke onderzoeksfase zelf, die 24 tot 30 maanden duurt. Hiermee wordt beoogd onderzoekers, ministers, administraties en belangengroepen die belang hebben bij het thema van het project uit te nodigen om de verkregen wetenschappelijke resultaten te bespreken en deze om te zetten in aanbevelingen en geleerde lessen. Deze interface tussen wetenschap, beleid en samenleving is gericht op een vruchtbare en constructieve dialoog tussen alle partijen.

Staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Thomas Dermine: “Het is van essentieel belang de verschillende aspecten van de COVID-crisis te bestuderen en er de nodige lessen uit te trekken. Dit wetenschappelijk werk moet ons in staat stellen ons voor te bereiden op de nasleep van de COVID-pandemie en op eventuele andere pandemieën. Als er één positief effect van deze crisis is, dan is het wel dat de wetenschap erdoor sterker op de kaart staat. Wetenschappelijk onderzoek heeft de gevolgen van de crisis kunnen verzachten, het is nu ook onze verantwoordelijkheid om de nodige middelen te voorzien om er uit te leren. Het is overigens voor het eerste dat een uitgebreid meerjarenprogramma wordt gelanceerd dat gericht is op onderzoek ter ondersteuning van beleidsprioriteiten. We doen dat in nauwe samenwerking met de minister en de FOD Volksgezondheid om de link tussen wetenschap en beleid te waarborgen. Dit onderzoeksprogramma zal als model dienen voor de hervorming van de toekomstige onderzoeksprogramma's. Op die manier ondersteunen we een evidence-based beleid.”

Minister van Sociale zaken Frank Vandenbroucke: “Twee elementen hebben ons gered van de Covid-pandemie: solidariteit en wetenschap. Dit programma combineert deze twee aspecten, met als doel te leren van het verleden en te onderzoeken wat er in de toekomst beter kan. Dat vind ik positief en essentieel: het is de enige manier om ons samen voor te bereiden op de uitdagingen van morgen. Ik verwacht zeer concrete aanbevelingen op het brede welzijns- en gezondheidsvlak: welke impact hebben we nog niet in kaart gebracht en wat heeft goed gewerkt, en hoe kunnen we hier als overheid rekening mee houden of zelfs nu nog bijsturen?”