Wetenschap én solidariteit (opening Vaccinopolis)
Goeiemiddag allemaal,
En beste Pierre in het bijzonder, dank voor je woorden.
Laat me openen door de bal meteen terug te kaatsen en jouw rol - jullie rol als experten - in deze pandemie in de verf te zetten. Experten die ons - de politiek - niet alleen hebben bijgestaan om in heel moeilijke omstandigheden altijd te proberen de juiste beslissingen en maatregelen te nemen, maar ook om ze telkens weer uit te leggen aan het grote publiek. Maatregelen die vaak pijn deden - die onze vrijheid beperkten - maar zo belangrijk waren om onze gezondheidszorg staande te houden.
Pierre, jij en je collega's, deden dat telkens op een heldere manier, zonder zich te verstoppen, maar vooral op een eerlijke manier. Het WAAROM van beslissingen uitleggen was telkens weer een uitdaging, een uitdaging waar ook de politiek meer dan eens mee worstelde. En dus was die wisselwerking, die samenwerking, achter en voor de schermen, tussen experten en de politiek cruciaal om dit tot een goed einde te brengen.
Vandaag staan we waar we staan, omdat we dat vooral samen hebben gedaan. Ik wil van deze gelegenheid gebruik maken om jullie daar uitdrukkelijk voor te bedanken.
***
Beste mensen allemaal,
Vandaag blijft waakzaamheid geboden, want COVID is nog niet voorbij. Verschillende ziekenhuizen moeten opnieuw niet-dringende zorg uitstellen. Dat komt niet alleen door een nieuwe stijging van het aantal coronapatiënten, maar ook omdat 'gewone' ziektes - zoals de griep - weer de kop opsteken. We moeten dus attent blijven, en ook voorzichtig wanneer we in contact komen met kwetsbare mensen.
Maar dat we vandaag opnieuw zo goed als een 'normaal en vrij' leven kunnen leven, hebben we volgens mij te danken aan 2 zaken. Wetenschap én solidariteit.
Wetenschap en solidariteit. Het zijn twee sleutelbegrippen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn sinds het begin van deze gezondheidscrisis. Maar eigenlijk is dat niks nieuws, want het is bij uitstek de hoeksteen waar onze gezondheidszorg in ons land al decennia op is gestoeld én waar ze ons in het buitenland voor roemen. Dit virus heeft ons opnieuw doen beseffen dat het samenvloeien van wetenschap en solidariteit dé grondstof is van gezondheidszorg.
In het beheer van deze crisis, maar ook in mijn beleid, is het geen geheim dat ik mij altijd heb laten leiden - en zal blijven leiden - door de wetenschap. En wetenschap, dat betekent kennis, analyse, objectieve en bewezen parameters om je beleid op af te stemmen. In mijn wereld - de wereld van de politiek - is dat niet altijd evident.
Wetenschap dus, samen met dat andere kostbare goed, dat kostbare goed dat solidariteit heet. Want als we dit virus hebben kunnen bedwingen - ondanks alle menselijke ellende die het met zich meebracht - dan zal dat te danken zijn aan al die gezamenlijke inspanningen die we hebben geleverd. Elk op zijn of haar eigen manier. En dan zal dat ook te danken zijn aan een collectief georganiseerd zorgsysteem. Een zorgsysteem waar iedereen onvoorwaardelijk toegang toe heeft.
Straks wordt een gedenkplaat ingehuldigd om deze plechtige opening in de verf te zetten. En ik weet niet wat er precies op staat, maar die 2 begrippen is waar dit gloednieuwe gebouw hier in Antwerpen - net als het hoogstaand immunologisch laboratorium in Brussel - mijns inziens voor staat, of altijd moet voor staan: wetenschap en solidariteit. Een overheid mag dan ook nooit twijfelen om in die winnende combinatie te investeren. Om de eenvoudige reden dat gezondheid ons allerhoogste goed is. Om de eenvoudige reden dat investeren in onze gezondheidszorg investeren in ons allen is.
Dat mijn voorganger, mevrouw De Block, in 2020 - toen het virus nog heel wat onbekends in zich hield - niet aarzelde om groen licht te geven voor dit project, was een heel wijze beslissing. Ere wie ere toekomt, en ik dank haar daarvoor. Vaccinopolis zal de volgende jaren een unieke positie innemen in de ontwikkeling van kennis, behandelingen en therapieën, maar ook in de ontwikkeling van nieuwe vaccins die onze gezondheid moeten beschermen tegen toekomstige infecties, ziektes en pandemieën. Op mijn beurt zal ik ook investeren in de Virusbank: een platform dat zal toelaten om krachtige/efficiënte preventieve en therapeutische strategieën te ontwikkelen tegen virussen met epidemisch en pandemisch potentieel.
Toen COVID 2 jaar terug de wereld overspoelde, was de snelle ontwikkeling van het vaccin door privéspelers doorslaggevend. Als welvarend land waren we - met de Europese Unie - in staat om meteen en massaal vaccins aan te kopen en die vervolgens op grote schaal aan te bieden. Ik ben ervan overtuigd dat ook dat het wantrouwen heeft weggevaagd bij de overgrote meerderheid van de bevolking en een sleutel was in het succes van de vaccinatiecampagne die we hebben gekend.
Maar hadden we met de EU veel beter voorbereid kunnen zijn? Ja. Hadden we veel wendbaarder en sneller kunnen reageren, toen de tsunami in aantocht was? Absoluut. En dus is het aan ons om uit de voorbije 2 jaar ook lessen te trekken. En precies dat is wat we doen met Vaccinopolis. Om de volgende keer wél wendbaar en voorbereid te zijn, zodra nieuwe alarmbellen afgaan zelfs aan de andere kant van de wereld. Of anders gezegd en in het Engels: het verhaal van de 'Pandemic Preparedness' dat we als land nu ook actief internationaal mee aan het schrijven zijn.
In dat verhaal is de Belgische houding dat samenwerking met private partners uiteraard belangrijk blijft. Maar met 1 belangrijke kanttekening: niet het economisch belang, wel de volksgezondheid moet daarbij altijd centraal staan. En precies dat is wat we vandaag doen met een overheid die investeert in kennis, innovatie en wetenschap. Niet alleen om de ontwikkeling van (nieuwe) vaccins te versnellen, maar ook om het Belgisch vaccinologisch onderzoek binnen de EU en andere internationale initiatieven te versterken. Om mee aan de kar te trekken van dat internationale verhaal, en van internationale solidariteit.
Want als we 1 ding van COVID geleerd hebben, dan is het wel dat het geen enkele, maar dan ook geen enkele, zin heeft om kennis niet te delen, wanneer een wereldwijde ziekte de gezondheid en de vrijheid van iedereen in de wereld op het spel zet.
Internationale solidariteit moet het fundament van die preparedness zijn. En dat doen we actief, door samen te werken met andere stichtingen en onderzoeksorganisaties, zoals het Coalition for Epidemic Preparedness Innovation in Oslo (CEPI). In diezelfde optiek - van kennis delen en vaccins wereldwijd toegankelijk maken - laat ons land haar stem horen binnen de WHO in de verwezenlijking van de Pandemic Treaty. En ook in de oprichting van het gloednieuwe HERA - Health Emergency Response Authority - een orgaan dat geboren is in de schoot van de Europese Commissie, moet dat de drijfveer zijn: een huis waarin krachten worden gebundeld en kennis wordt gedeeld, om vervolgens zo snel mogelijk te reageren, met 1 doel voor ogen: hoe krijg je iedereen - niet alleen landen die het zich kunnen veroorloven - snel en voldoende beschermd?
Want precies dat is die andere les die ik onthoud uit deze pandemie: daar zijn we helemaal niet in geslaagd. Vandaag nog altijd is zowat 90% van het Afrikaanse continent niet gevaccineerd. Niet zozeer omdat de Afrikaanse bevolking dat niet zou willen, maar eenvoudigweg omdat Afrikaanse landen geen toegang hebben tot het vaccin. Intussen weten jullie dat mede dankzij Belgische investeringen van mijn collega Meryame Kitir, in een Zuid-Afrikaans lab de code gekraakt werd om een generisch vaccin te produceren. En dat is een gamechanger. Maar dat we dat vandaag zo noemen, had eigenlijk niet gemogen. Internationale samenwerking, op vlak van ontwikkeling en toegang, is in het preparedness-verhaal primordiaal om beter te doen volgende keer. Veel beter.
Ik vind dat ook onze verantwoordelijkheid. Met de opening van Vaccinopolis zetten we daarin vandaag een héle grote stap vooruit. Ik wil jullie, Pierre en collega's, daarvoor nu al uitdrukkelijk danken en vooral wens ik jullie héél veel succes.
