Voorstellen van de Europese Commissie om beschikbaarheid van geneesmiddelen in Europa te waarborgen, zijn een grote stap vooruit

Patiënten die in behandeling zijn met levensnoodzakelijke geneesmiddelen moeten de zekerheid hebben dat die geneesmiddelen altijd voorhanden zijn. Na het nemen van enkele binnenlandse maatregelen - zoals de beperking van uitvoer van medicijnen bij crisissen - trok minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke, dit voorjaar aan de Europese kar om het geneesmiddelentekort aan te pakken.  

Zo pleitte de minister begin mei, op een topbijeenkomst van de Europese ministers van Volksgezondheid in Stockholm, voor drie maatregelen die ervoor moeten zorgen dat belangrijke geneesmiddelen altijd voorradig zijn. 23 lidstaten schaarden zich achter de drie voorstellen van ons land, waarna bevoegd Eurocommissaris Stella Kyriakides begin oktober aankondigde de twee eerste voorstellen te zullen doorvoeren.  Ook de derde en laatste maatregel - meer bepaald om kritische geneesmiddelen opnieuw op Europese bodem te produceren - werd vandaag omarmd.  

De drie maatregen:  

1. De organisatie van een Europese solidariteitsmechanisme. Dit mechanisme moet het mogelijk maken om geneesmiddelen uit te wisselen in geval van dringende tekorten. Zo vermijden we dat sommige landen compleet zonder voorraad van levensreddende middelen vallen.
     
2. De aanmaak van een lijst van ‘kritische geneesmiddelen’, geneesmiddelen die erg belangrijk zijn voor onze gezondheidszorg en waarvoor weinig alternatieve behandelingen bestaan. Voor de producten op deze lijst zal de Commissie een “kwetsbaarheidsanalyse” uitvoeren om in kaart te brengen waar de risico’s in de waardenketen zitten.
    
3. De oprichting van een ‘Critical Medicines Alliance’, vooruitlopend op een ‘Critical Medicines Act’, zoals België voorstelde. De Commissie zal, samen met de lidstaten, de betrokken industrie en stakeholders uit de samenleving acties lanceren om de bevoorradingszekerheid te versterken. Dit gaat onder meer over het zélf kunnen produceren van bepaalde, noodzakelijke, basisgeneesmiddelen in Europa. Een opmerkelijk, vernieuwend en zeer interessant voorstel is dat de Commissie dit kan door de productie van sommige kritische geneesmiddelen te kwalificeren als 'Diensten van Algemeen Economisch Belang' of 'DAEB' ('Services of General Economic Interest' of 'SGEI'). Vooral geneesmiddelen waarvoor een hoog risico op tekorten bestaat, of die bijzonder belangrijk zijn voor onze gezondheidssystemen, zullen hiervoor in aanmerking komen. Voor deze geneesmiddelen wordt een uitzondering gemaakt op de Europese staatssteunregels, waardoor producenten van overheidssteun zullen kunnen genieten. In ruil voor die steun, zullen de producenten een publieke dienst moeten leveren, zoals het garanderen van een stabiele aanvoer van medicijnen aan betaalbare prijzen in Europa. Een gelijkaardig systeem wordt vandaag bijvoorbeeld gebruikt voor post- en treindiensten, waarbij dienstverleners staatssteun kunnen ontvangen in ruil voor een basisdienstverlening in het hele land.   

De Commissie zal verder bekijken of ze een 'Belangrijk Project van Gemeenschappelijk Europees Belang' (‘Important Project of Common European Interest’ of 'IPCEI') kan lanceren om de productie van oudere geneesmiddelen te vergroenen. Zo kunnen we producenten helpen om aan de Europese milieuregels te voldoen, energiekosten te drukken en productiefaciliteiten te moderniseren. Hierdoor kan de EU niet alleen het marktleiderschap opnemen in de productie van ‘groene’ generische geneesmiddelen, maar zorgen we er vooral ook voor dat er minder productiestops plaatsvinden door kwaliteits- of milieuproblemen. Behalve het opzetten van de Critical Medicines Alliance zal de Commissie een studie opstarten om de Critical Medicines Act voor te bereiden, om ook op langere termijn een wettelijk kader te voorzien voor de Europese productie van kritische geneesmiddelen. Onder het Belgisch Raadvoorzitterschap plant de Commissie tot slot een Europese strategie uit te werken om reservevoorraden van kritische geneesmiddelen aan te leggen. 

Frank Vandenbroucke: "Ik juich de beslissing van de Europese Commissie om onze voorstellen te omarmen uiteraard heel hard toe. Vandaag heeft ze een omvattend pakket maatregelen voorgesteld om de Europese bevoorrading van geneesmiddelen te verzekeren. Want steeds meer worden patiënten geconfronteerd met de onbeschikbaarheid van levensnoodzakelijke geneesmiddelen. Bovendien hebben de COVID-19 pandemie en de oorlog in Oekraïne onze afhankelijkheid in bevoorrading blootgelegd: dergelijke kan ook tegen ons gebruikt worden. Dat de Commissie bovendien de Europese productie van geneesmiddelen nu als een zaak van algemeen publiek belang behandelt, is een enorme stap vooruit. Enkel zo kunnen we ervoor zorgen dat elke patiënt in ons land én in de rest van de Europese Unie verzekerd is van levensnoodzakelijke geneesmiddelen. Dat is belangrijk voor de gezondheid én de veiligheid van alle Europeanen."