Apothekers helpen patiënten met afbouw gebruik slaapmiddelen
Apothekers breiden hun rol als farmaceutisch zorgverstrekker verder uit. Zo zullen ze vanaf 1 februari mensen van nabij kunnen ondersteunen bij de afbouw van het gebruik van slaapmiddelen. De huisarts moet dergelijke behandeling bij de apotheker voorschrijven. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke versterkt zo de rol apothekers verder binnen de eerstelijnsgezondheidszorg. Tegelijk pakt hij op die manier problematisch gebruik van slaapmiddelen in België aan. Vandenbroucke: “Mensen vragen vandaag hun apotheker al vaak om medisch advies. Die vertrouwensband en hun expertise bouwen we verder uit, door de apotheker actief in te schakelen voor de afbouw van overmatig gebruik van slaapmiddelen."
Apothekers speelden een belangrijke rol tijdens de coronacrisis door hun diensten te blijven garanderen, informatie aan de bevolking en het ontlasten van huisartsen door bijvoorbeeld ook snelle antigeentesten af te nemen. Sinds de recente winterboostercampagne kunnen burgers zelfs bij de apotheker terecht voor een prik. Bovendien hebben ze van alle zorgverleners het grootste aantal contacten per dag met de bevolking (meer dan 500.000 per dag). Mensen vertrouwen hun apotheker, en heel vaak zijn ze een aanspreekpunt bij eerste klachten.
Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke wil van dat nauwe contact gebruik maken om apothekers te versterken in hun rol als zorgverstrekker in de eerstelijnsgezondheidszorg. Hij vertrouwt hen daarom meer taken toe in de vorm van ‘farmaceutische diensten’. Het gaat dan bijvoorbeeld om het helpen van chronisch patiënten om hun therapieën trouw te volgen, maar ook het slecht en vooral overmatig gebruik van geneesmiddelen tegen te gaan, niet in het minst van slaapmiddelen.
Zo worden in België jaarlijks maar liefst 400 miljoen dosissen slaapmiddelen gekocht. Dat is meer dan 1 miljoen dosissen per dag die worden geslikt door Belgen. Uit onderzoek van Sciensano blijkt dat het gebruik van slaap- en kalmeermiddelen in 2020 met 21 procent gestegen is in vergelijking met 2018. In een online bevraging van het FAGG (2021) - over het gebruik van benzodiazepines en aanverwante producten - zien we dan weer dat de meeste patiënten de medicatie langer gebruiken dan aanbevolen. Meer dan 1 op de 3 vertoont zelfs tekenen van psychologische afhankelijkheid.
Slaapmiddelen kunnen helpen om de nodige nachtrust te vinden, maar worden ook snel verslavend en maken mensen véél minder alert. Verkeerd en overmatig gebruik brengt belangrijke gezondheidsrisico’s mee. De lichamelijke coördinatie wordt minder goed en het reactievermogen vertraagt aanzienlijk. Zeker wanneer men zich in het verkeer begeeft, kan dat gevaarlijk zijn. Voor oudere mensen is er dan weer veel meer kans op een valpartij.
Vandenbroucke: "Behalve gezondheidsrisico's bij overmatig en verkeerd gebruik van slaapmiddelen, jaagt het mensen ook nodeloos op kosten. En dat terwijl we zien dat slaapmiddelen geen antwoord bieden op problemen die vaak te maken hebben met ons mentaal welzijn. Daarom is ook de investering en de hervorming voor de uitbouw van laagdrempelige en toegankelijke geestelijke gezondheidszorg zo belangrijk. Anderzijds moeten we ervoor zorgen dat slaapmiddelen verstandig gebruikt worden en daar kan de apotheker nu een belangrijke rol in spelen. Mensen vertrouwen hun apotheker, ze zijn vaak het eerste aanspreekpunt."
Zo zal de apotheker - op voorschrift van de huisarts - vanaf 1 februari patiënten (kunnen) helpen om het dagelijkse gebruik van slaapmiddelen af te bouwen. Het gaat dan over slaapmiddelen op basis van benzodiazepines en aanverwante producten. Het nieuwe afbouwprogramma bij de apotheker bestaat uit een initiatiegesprek, het zelf klaarmaken én afleveren van bereidingen om het gebruik te kunnen minderen of zelfs te stoppen, én nauwe opvolging van de patiënt in kwestie. De nieuwe service kost de patiënt niets. Enkel de medicatie die de apotheker verwerkt in de bereidingen moeten zij betalen.
Andere projecten in de steigers om rol van apotheker in de eerstelijnsgezondheidszorg te versterken.
Patiënten chronisch die 5 of meer verschillende geneesmiddelen per jaar (moeten) nemen, zullen vanaf 1 april ook een beroep kunnen doen op hun apotheker om de verschillende medicatie goed in te nemen en de nodige begeleiding te krijgen. Dat gebeurt opnieuw in nauw overleg met de huisarts. Het doel daarvan is een goed overzicht te bewaren samen met de patiënt, en - als het kan - sommige medicatie af te bouwen of zelfs te schrappen na verloop van tijd. Ook voor COPD-patiënten (mensen met chronische longaandoeningen) wordt later dit jaar een project uitgerold bij de apotheker om begeleid geneesmiddelen verstandig en rationeel in te nemen. Zo wordt de rol van apothekers in onze eerstelijnsgezondheidszorg steeds meer versterkt.